Η Μάχη του Μαραθώνα
Το 490 π.Χ., η Περσική Αυτοκρατορία, υπό τον βασιλιά Δαρείο Α’, επιδίωξε να υποτάξει τις ελληνικές πόλεις-κράτη.
Η σύγκρουση αυτή είχε τις ρίζες της στην Ιωνική Επανάσταση, όταν η Αθήνα και η Ερέτρια υποστήριξαν τις ιωνικές πόλεις στην επανάστασή τους κατά της περσικής κυριαρχίας.
Εξοργισμένος από την ελληνική ανάμιξη και την επιδρομή στη Σάρδη, ο Δαρείος ορκίστηκε να τιμωρήσει την Αθήνα και την Ερέτρια. Οι περσικές δυνάμεις, υπό την ηγεσία των Δάτη και Αρταφέρνη, ξεκίνησαν εκστρατεία για να κατακτήσουν την Ελλάδα. Ο στόλος τους πολιόρκησε και κατέλαβε την Ερέτρια προτού αποβιβαστεί στην πεδιάδα του Μαραθώνα.
Οι Αθηναίοι, αναγνωρίζοντας τον άμεσο κίνδυνο, ζήτησαν βοήθεια από τη Σπάρτη, αλλά οι θρησκευτικές γιορτές καθυστέρησαν τους Σπαρτιάτες. Έτσι, οι Αθηναίοι, μαζί με τους συμμάχους τους από τις Πλαταιές, προετοιμάστηκαν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες.
Ο ελληνικός στρατός αποτελούνταν κυρίως από βαριά οπλισμένους οπλίτες, πολίτες-στρατιώτες εξοπλισμένους με δόρατα, μεγάλες ασπίδες, κράνη και θώρακες. Οι στρατιώτες αυτοί πολεμούσαν στη φάλαγγα, μια πυκνή γραμμή στρατιωτών που κινούνταν συντονισμένα, προσφέροντας τόσο επιθετική όσο και αμυντική δύναμη. Επιπλέον, οι Αθηναίοι διέθεταν μια μικρή δύναμη ελαφρά οπλισμένων στρατιωτών, όπως τοξότες και ακοντιστές, οι οποίοι ωστόσο είχαν μικρό ρόλο σε σχέση με τους οπλίτες.
Από την άλλη πλευρά, ο περσικός στρατός ήταν μια ποικιλόμορφη δύναμη από διάφορες περιοχές της αχανούς αυτοκρατορίας. Περιλάμβανε ελαφρά οπλισμένο πεζικό, τοξότες και ιππικό. Οι επίλεκτοι Πέρσες, γνωστοί ως “Αθάνατοι”, με την βαριά τους πανοπλία και τα χαρακτηριστικά ασπίδια τους, ήταν ένα ισχυρό μέρος αυτής της δύναμης. Παρά την αριθμητική τους υπεροχή, οι Πέρσες ήταν σε μειονεκτική θέση στη μάχη σώμα με σώμα ενάντια στους βαριά οπλισμένους Έλληνες οπλίτες, ιδιαίτερα στο δύσβατο έδαφος του Μαραθώνα. Αντιμετωπίζοντας περίπου 25.000 Πέρσες πεζούς και 1.000 ιππείς, οι Αθηναίοι και οι Πλαταιείς κατάφεραν να συγκεντρώσουν περίπου 10.000 οπλίτες.
Οι Έλληνες επέλεξαν το έδαφος του Μαραθώνα, χρησιμοποιώντας τους βάλτους και τα βουνά για να εξουδετερώσουν την αποτελεσματικότητα του περσικού ιππικού.
Ο Αθηναίος στρατηγός Μιλτιάδης συνέλαβε μια τολμηρή στρατηγική, ενισχύοντας τα πλευρά και αραιώνοντας το κέντρο της παράταξης. Το σχέδιο του Μιλτιάδη ήταν να παρασύρει το περσικό κέντρο προς τα εμπρός και στη συνέχεια να τους κυκλώσει με τα ισχυρότερα ελληνικά πλευρά. Αυτή η τακτική εκμεταλλεύτηκε την περσική εξάρτηση από τα επίλεκτα στρατεύματα στο κέντρο, τα οποία θα προχωρούσαν μέσα από το ελληνικό μέσο, μόνο για να περικυκλωθούν και να συντριβούν από τα πλευρά.
Τα ξημερώματα, οι Έλληνες εξαπέλυσαν αιφνιδιαστική έφοδο κατεβαίνοντας τις πλαγιές του Μαραθώνα. Οι σφιχτά οργανωμένοι οπλίτες προχώρησαν γρήγορα, κλείνοντας την απόσταση υπό μια βροχή από περσικά βέλη. Η παράταξή τους, γνωστή ως φάλαγγα, τους επέτρεψε να κινούνται ως ένα ενιαίο, ισχυρό σώμα. Η αρχική σύγκρουση ήταν σφοδρή.
Οι Πέρσες, με επικεφαλής τα επίλεκτα στρατεύματα στο κέντρο, αρχικά απώθησαν το αραιό ελληνικό κέντρο. Ωστόσο, καθώς το περσικό κέντρο προχωρούσε, τα ελληνικά πλευρά κράτησαν σταθερά και άρχισαν να περικυκλώνουν τις περσικές πτέρυγες. Με το κέντρο τους να καταρρέει και τα πλευρά τους να κατακλύζονται, οι περσικές δυνάμεις βρέθηκαν σε χαοτική υποχώρηση προς τα πλοία τους.
Οι Έλληνες τους καταδίωξαν αδιάκοπα, προκαλώντας μεγάλες απώλειες. Στην άτακτη υποχώρηση, πολλοί Πέρσες παγιδεύτηκαν στους βάλτους, συμβάλλοντας περαιτέρω στις απώλειές τους.
Ο Ηρόδοτος καταγράφει ότι περίπου 6.400 Πέρσες σκοτώθηκαν, έναντι μόλις 192 Ελλήνων, αν και οι σύγχρονες εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι οι ελληνικές απώλειες μπορεί να ήταν μεγαλύτερες.
Η νίκη στον Μαραθώνα ήταν μνημειώδης, αποδεικνύοντας την αποτελεσματικότητα της φάλαγγας των οπλιτών και τη στρατηγική ευφυΐα του Μιλτιάδη. Αποτέλεσε μια σημαντική ώθηση στο ηθικό των Ελλήνων, αποδεικνύοντας ότι η πανίσχυρη Περσική Αυτοκρατορία μπορούσε να ηττηθεί, και έθεσε τις βάσεις για μελλοντική ελληνική αντίσταση.
Σύμφωνα με τον θρύλο, ένας Έλληνας στρατιώτης, ο Φειδιππίδης, έτρεξε από τον Μαραθώνα στην Αθήνα, διανύοντας περίπου 42 χιλιόμετρα για να μεταφέρει το νέο της νίκης.
Αυτός ο θρυλικός αγώνας ενέπνευσε τον σύγχρονο μαραθώνιο, συμβολίζοντας την αντοχή και το πνεύμα των Ελλήνων.
Η Μάχη του Μαραθώνα παραμένει σύμβολο θάρρους, στρατηγικής και του ακατάβλητου πνεύματος των Ελλήνων.
Σηματοδότησε την αρχή μιας σειράς συγκρούσεων που θα οδηγούσαν τελικά στην άνοδο της Αθήνας ως μεγάλη δύναμη στον αρχαίο κόσμο.
