Λόφος Νομού Πιερίας

Και η σχέση του με τον αρχαίο φυτό Ζέα

Γράφει η Αντωνία Βαρμάζη, Ιστορικός

Ο Λόφος Νομού Πιερίας είναι ένα χωριό που κουβαλά μια μακραίωνη ιστορία αμύνεσαι περί πατρίς και η πορεία του μέσα στο χρόνο αποτελεί για όλους εμάς ένα παράδειγμα προς μίμηση και ένα ηθικό δίδαγμα. Η σημερινή πηγή είναι το έργο <<Αναδρομή στις ρίζες και τον τόπο>> με σημείο αναφοράς το χωριό μέσα από τα μάτια της συγγραφέως Φωτεινής Χρυσάφη. Για το χωριό επίσης αντλούμε πληροφορίες απ όσα έχουμε ως παρακαταθήκη από τον επίσκοπο Παρθένιο Βαρδάκα.

Το χωριό πηρέ το όνομα του γιατί στην πραγματικότητα είναι ένας λόφος ,που βρίσκεται σε μεγάλο ύψωμα απέναντι από τις πλαγιές του Όλυμπου και των Πιεριών. Απέχει δεκατρία χιλιόμετρα από την Κατερίνη και βρίσκεται σε υψόμετρο 250 μέτρων. Το παλιό χωριό ονομαζόταν ΖΙΑΖΙΑΚΟΣ σημερινός ΠΑΛΙΟΖΙΑΖΙΑΚΟΣ. Ο οικισμός διαιρέθηκε σε 2 χωριά τον Λόφο και την Ράχη. Αν και ο οικισμός δεν διατηρείται σήμερα , ωστόσο υπάρχει μια εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην Κοιμήση της Θεοτόκου.

Ο Ζιάζιακος ως οικισμός φαίνεται πως δημιουργήθηκε πιθανόν το 1750 έως το 1770. Το όνομα του το έλαβε από την ζέα , που παρήγε η άφθονη και γόνιμη γη. Οι αρχαίοι δεν έτρωγαν ψωμί από σιτάρι. Το σιτάρι το είχαν ως τροφή των ζώων και το (ονόμαζαν πυρρό. Έτρωγαν μόνον ψωμί από Ζέα ή Κριθάρι καί έν ανάγκη μόνον από κριθάρι ανάμεικτο με Σιτάρι. Ό Μέγας Αλέξανδρος έτρεφε την στρατιάν του μόνο μέ Ζειά, διά νά είναι οι άνδρες του υγιείς και πνευματικά ανεπτυγμένοι. Η θεά Δήμητρα ,η θεά της γης απεικονίζεται να κρατά ζέα και όχι σιτάρι.

Ο τόπος τούτος έχει μια ιδιαίτερη ιστορική χροιά διότι ο Κοσμάς ο Αιτωλός πέρασε από εκείνα τα σημεία με απώτερο σκοπό να δώσει θάρρος στους σκλαβωμένους κατοίκους από τον τουρκικό ζυγό και να βοηθήσει να κρατήσουν την φλόγα της ορθοδοξίας ζωντανή. Μάλιστα όταν πέρασε από την Μηλιά, χωριό και αυτό του Νομού Πιερίας κήρυξε και έστησε έναν σταυρό που σώζεται μέχρι και σήμερα.

Το έτος 1850 ο οικισμός αγοράστηκε ως τσιφλίκι από κατοίκους του χωριού και συγκεκριμένα μια έκταση 25000 στρέμματα από τον Τούρκο Μπέη Οθωμανό Χαϊδάρ Αγά, γιο του Αλή έναντι ενός υπέρογκου πόσου της τάξεως των 25000 σε γρόσια.

Αξίζει να σημειωθεί η αλληλεγγύη που αναπτύχτηκε στους ανθρώπους του οικισμού και ιδιαίτερα μια γιαγιάς που έδωσε τα χρήματα που έλειπαν , τα όποια είχε κρύψει σε μια σπηλιά. Στην πραγματικότητα 18 οικογένειες συνέδραμαν για να ολοκληρωθεί αυτή η πράξη νομότυπα.

Στο χωριό υπάρχουν επιπρόσθετα τρείς ναοί ,ο Ι.Ν Τιμίου Προδρόμου που είναι ο παλιός ναός και Ι.Ν Τιμίου Προδρόμου που είναι ο νέος ναός καθώς ο Ι.Ν Αγίου Γεωργίου και ιερά κειμήλια ιστορικής αξίας.

Οι κάτοικοι του χωριού υπερασπίστηκαν πολλάκις την πατρίδα. Συμμετείχαν στους απελευθερωτικούς αγώνες , στην μάχη της Πέτρας ,όπου το χωριό λειτουργούσε ως καταφύγιο εναντία στις βιαιοπραγίες των Τούρκων. Πολέμησαν υπέρ πίστεως και πατρίδος το 1912 και 1913 και το 1940 με 1941 , ενώ ακόμα ανθρώπινες ζωές θυσιάστηκαν και το 1946 με 1950.

Oπως περιγράφει και ο Επίσκοπος Κίτρους Παρθένιος Βαρδάκας οι κάτοικοι διακρίνονται για την φιλοπατρία, ευσέβεια ,φιλομουσία και φορούν φουστανέλα και τσαρούχια. Είναι νομοταγείς και φιλόξενοι και είναι καλλιεργητές της γης κα βοσκοί. Ο ίδιος επισημαίνει πως το έτος 1905 και 1906 οι κάτοικοι του Ζιάζιακου πρωτοστάτησαν με αυτοθυσία και αυταπάρνηση για να ευοδωθεί ο εθνικός σκοπός.

Υπήρχαν πολλά τραγούδια όπως του γάμου, αγάπης, κλεφτικά, ληστρικά ,πασχαλινά, θρησκευτικά και μοιρολόγια. Σήμερα όλο αυτό τον λαογραφικό και ιστορικό πλούτο τον διαφυλάσσει ο πολιτιστικός σύλλογος Λόφου Ζιάζιακος που ιδρύθηκε το 1991.

Σκοπός τους είναι να διατηρήσουν τα ήθη και τα έθιμα αλώβητα στο πέρασμα του χρόνου. Δείχνουν ιδιαίτερο ζήλο για την συνεργασία και αλληλεγγύη , διαχρονικές άξιες που τους παρακινούν για να δρουν φιλανθρωπικά και να προωθούν τα ανθρωπιστικά ιδεώδη. Ιδιαίτερα έθιμα το χοροστάσι, όπου είναι ο τόπος που χόρευαν πριν δημιουργηθούν οι πλατείες το χωριού και τα Καζάνια ,όπου τα αφιερώνουν στο γηροκομείο Κατερίνης. Συμπαραστάτες στο θεάρεστο έργο έχουν και τον αθλητικό σύλλογο Γιωργάκη Ολύμπιο με σπουδαίες διακρίσεις.

Για τον Λόφο μπορούμε να πούμε πως αποτελεί σπουδαίο παράδειγμα ανδρείας που υπερασπίστηκε την πατρίδα πάση θυσία. Κλείνουμε με μια ρήση του Φιλοσόφου Σωκράτη:

Μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερόν εστιν η Πατρίς και σεμνότερον και αγιώτερον και εν μείζονι μοίρα και παρα θεοίς και παρ’ ανθρώποις τοις νουν έχουσι.