Επιμορφωτικό πιπεράτο του Καθηγητή Πιπερόπουλου
Αναμφίβολα, άλλο πράγμα ο γραπτός λόγος (τα γραπτά μένουν και μπορείς να τα εξετάσεις ξανά και ξανά) και άλλο ο προφορικός, που δημιουργεί η γλώσσα του στόματος, η οποία, όπως λέει ο λαός μας, «κόκαλα δεν έχει αλλά… κόκαλα τσακίζει».
Σήμερα, ως πανεπιστημιακός δάσκαλος και άνθρωπος της δημοσιότητας γνωστός από τις συμμετοχές μου στα ραδιοτηλεοπτικά ΜΜΕ και απο τα γραπτά μου σε έντυπα ΜΜΕ και στο διαδίκτυο δεν θα σταθώ στη δύναμη και τις αδυναμίες του γραπτού και του προφορικού λόγου, αλλά καλώ την προσοχή σας στην σύντομη αναφορά μου στη ‘γλώσσα του σώματος’ δηλαδή στα μηνύματα που στέλνουμε στους άλλους με τις κινήσεις του προσώπου και του σώματός μας.
Στην εποχή της εικόνας και της εικονικής πραγματικότητας που δημιουργεί η ψηφιακή επικοινωνία, με κυρίαρχο μέσο την τηλεόραση, μπορεί κανείς να μαγνητοσκοπήσει και να αναλύσει καρέ-καρέ κάθε κίνηση, κάθε μυϊκή σύσπαση του προσώπου, ανδρών και γυναικών που εκτίθενται στον τηλεοπτικό φακό ή βρίσκονται με φυσική παρουσία απέναντί μας.
Την μη-λεκτική επικοινωνία στους ανθρώπους, δηλαδή τη ‘γλώσσα του σώματος’ εικάζεται ότι την έφερε πρώτος στην επιφάνεια ο Δαρβίνος, αλλά στην εποχή μας την έκανε παγκοσμίως γνωστή το σχετικό βιβλίο του Julius Fast, που δημοσιεύθηκε σε πολλές γλώσσες πέραν της αγγλικής. Ο Fast διατείνεται ότι ο καθένας και η καθεμιά μας έχουμε συγκεκριμένο τρόπο με τον οποίο με τη γλώσσα του σώματος εκφράζουμε συναισθήματα, εκτιμήσεις και απόψεις για πρόσωπα ή καταστάσεις.
Ερευνητικά δεδομένα μελέτης της ‘γλώσσας του σώματος’, δηλαδή τις κινησεις των χεριών και τις μυικές συσπάσεις του προσώπου, μας πληροφορούν ότι κάθε μέρα συγγενικά, φιλικά και άλλα πρόσωπα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή και συναλλασσόμεθα μας λένε περίπου 200 φορές ψέματα και ίσως και εμείς λέμε άλλα τόσα.
Εάν δεχθούμε τα ευρήματα τέτοιων ερευνών, προκύπτει το εντυπωσιακό στατιστικό στοιχείο ότι στην καθημερινή μας επικοινωνία με τους συνανθρώπους μας βρισκόμαστε αντιμέτωποι κατά μέσο όρο με ένα ψέμα κάθε πέντε λεπτά της ώρας!…
Αυτό το στατιστικό στοιχείο, φυσικά, ισχύει για όλους εμάς, τους αποκαλούμενους ‘κοινούς θνητούς’, αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμη ποιες είναι σε αριθμούς και στατιστικά στοιχεία οι επιδόσεις στην ‘ψευδολογία’ των πολιτικών μας και των δημοσιογράφων της Τηλεόρασης καθώς δεν έχουν γίνει σχετικές έγκυρες επιστημονικές έρευνες.
Ο Αμερικανός συνάδελφος Paul Ekman και άλλοι ερευνητές της γλώσσας του σώματος διατείνονται ότι μπορούμε με απλές παρατηρήσεις να εκτιμήσουμε πότε μας λένε ψέματα ή πότε μας κρύβουν την αλήθεια τα άτομα με τα οποία συναλλασσόμεθα.
Οι ερευνητές της γλώσσας του σώματος έχουν κωδικοποιήσει κάποιες απλές, αλλά εμφανείς κινήσεις σώματος ή προσώπου, που λένε πολλά περισσότερα από όσα με λόγια μας μεταφέρουν τα πρόσωπα που βρίσκονται απέναντί μας ως ‘πομποί’.
Εδώ θα σημειώσω ότι η μελέτη της γλώσσας του σώματος θεωρείται από πολλούς ως ‘ψευδό-επιστημονική’, αλλά τα ευρήματα που δημοσιεύουν οι ερευνητές της δημιουργούν γαργαλιστικές εντυπώσεις…
Παραθέσω παρακάτω περιληπτικά μερικά παραδείγματα αφού ευχαριστήσω και σήμερα τον αγαπημένο διαδικτυακό τόπου που με φιλοξενεί τόσο ευγενικά:
1. Η κίνηση ενός μόνο ώμου είναι σαφής ένδειξη ότι το άτομο δεν λέει την αλήθεια. Η κίνηση και των δύο ώμων σημαίνει ότι το άτομο αρνείται να δεχθεί ό,τι υποκειμενικά κρίνει ως ανεπιθύμητο βάρος ή αποτινάζει κάποιες ενοχές.
2. Κινήσεις που συχνά επαναλαμβάνονται, όπως ξύσιμο της μύτης, παίξιμο των μαλλιών, κτύπημα του ποδιού, έχουν αυξητική τάση όταν το άτομο είναι νευρικό και ίσως αποτελούν προσπάθειες απόκρυψης εκφράσεων του προσώπου που θα πρόδιδαν τα πραγματικά αισθήματα που το διακατέχουν.
3. Επιπρόσθετα, μία κίνηση που δίνει έμφαση στην ομιλία του προσώπου έχει αυξητική τάση ευθέως ανάλογη με την υποκειμενική συναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Λιγοστές τέτοιες κινήσεις (χεριών ή δακτύλων) ίσως δηλώνουν ότι το άτομο μεταφέρει ψευδή συναισθήματα.
4. Πολλές και συχνές έντονες κινήσεις των χεριών κάθετα και οριζόντια μοιάζει να αποτελούν προσπάθεια μεταφοράς της προσοχής του ακροατή στα προτεταμένα χέρια για αποφυγή εντοπισμού εκφράσεων του προσώπου που μπορεί να αποκαλύψει ότι υποδηλώνουν πως ο ομιλητής ψεύδεται.
5. Τελικά, μικροεκφράσεις σε μυϊκές συσπάσεις του προσώπου διάρκειας 1/4 του δευτερολέπτου, που καλύπτονται αμέσως από ένα δήθεν χαμόγελο, αν και εντοπίζονται πολύ δύσκολα, αποτελούν σαφή δείγματα ότι το άτομο κρύβει κάποια αλήθεια ή δεν θέλει να εκφράσει τα πραγματικά του συναισθήματα.
Από σήμερα και μετά, κάθε φορά που θα βλέπετε άνδρες και γυναίκες πολιτικούς στα κανάλια, αλλά μαζί και τους γνωστούς ‘τηλεπρωταγωνιστές – οικοδεσπότες’, χρησιμοποιώντας τα παραπάνω εργαλεία κατανόησης των μηνυμάτων της γλώσσας του σώματος αξιολογήστε τους.
Ελπίζω να σας διασκεδάσει το θέμα της γλώσσας του σώματος και να χαμογελάσετε λίγο ξεχνώντας προσωρινά τη συνεχιζόμενη πολύ οδυνηρή και ανυπόφορα διογκούμενη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ μας πραγματικότητα στην οποία Πολιτικοί και Δημοσιογράφοι κάνουν αναφορές, υπόσχονται, αναλύουν, αξιολογούν, συγκρούονται, φωνασκούν και αντιδικούν, αλλά ΔΕΝ συμμετέχουν σε αυτήν!…
Κλείνοντας υπενθυμίζω την ημίωρη ζωντανή εκπομπή που έκανα για μερικά χρόνια κάθε Σάββατο βράδυ στις 7:30 στην ΕΤ-3 με τίτλο «Επικοινωνώ Αρα Υπάρχω» και την διάρκειας μιας ώρας εκπομπή με τον ίδιο τίτλο στον ραδιοφωνικό σταθμό της ΕΤ-3 (και δηλώνω με περηφάνεια ότι τις έκανα επί σειρά ετών χωρίς αμοιβή).
Το θέμα της επικοινωνίας παρουσίασα ως Καθηγητής του Μάνατζμεντ με έμφαση στην Επικοινωνία και τις Δημόσιες Σχέσεις και Πρόεδρος του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στο γνωστό σύγγραμμά μου με τίτλο:
«Επικοινωνώ Άρα Υπάρχω – Ηγεσία, Επικοινωνία & Δημόσιες Σχέσεις»
