Λωτός

Λωτός ήταν γνωστός στην αρχαιότητα, στους μετέπειτα χρόνους σχεδόν λησμονήθηκε και άρχισε να γίνεται ευρύτερα γνωστός και πάλι μόλις τα τελευταία χρόνια.

Χάρη στη λεπτή και χαρακτηριστική γεύση του, έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους αρχαίους λαούς. Είχε ονομαστεί ως η «τροφή των θεών». Πατρίδα του Λωτού είναι η Κίνα, όπου ονομαζόταν «μήλο της Ανατολής». Από την Κίνα εξαπλώθηκε και στην Ιαπωνία όπου θεωρείται εκλεκτή λιχουδιά.

Το έφεραν πρώτοι στη δύση, Ισπανοί θαλασσοπόροι από την Άπω Ανατολή.

Οι λωτοί που έφαγαν οι σύντροφοι του Οδυσσέα δεν έχει ξεκαθαριστεί τι ακριβώς φυτό ήταν.

Πάντως σίγουρα δεν είναι οι ίδιοι που έφεραν οι Ισπανοί. Ο λωτός είναι γένος φυτών που ανήκει στην οικογένεια εβενίδες (Ebenaceae). To γένος διόσπυρος (Diospyros) περιλαμβάνει γύρω στα 200 είδη των τροπικών κυρίως περιοχών και ελάχιστα των εύκρατων.

Ο καρπός του έχει σχεδόν σφαιρικό σχήμα, πορτοκαλί έως κόκκινο χρώμα και στυφή γεύση, μόλις κοπεί από το δέντρο.

Αν αφεθεί μερικές μέρες, γίνεται γλυκός και ζουμερός.

Είναι φυλλοβόλο δέντρο, που ωριμάζει αυτή την εποχή από τον Νοέμβριο μέχρι τον Δεκέμβριο, οπότε και διατίθεται στην αγορά σε πλαστικά, ξύλινα ή χάρτινα τελάρα ή πλαστικά κλουβάκια, για την καλύτερη διατήρησή του, ένεκα του ότι είναι ευπαθές φρούτο. Θρεπτικές ιδιότητες: Ο λωτός είναι μια εξαιρετική πηγή β-καροτίνης, βιταμίνης C και καλίου.

Πράσινος είναι πλούσιο σε τανίνες που του δίνουν μια ισχυρή στυπτικό γεύση, έτσι ώστε να τρώγεται μόνο όταν ωριμάσει πλήρως.

Όταν ωριμάσει ο καρπός είναι πολύ γλυκός και περιέχει μεγάλη ποσότητα σακχάρων σε γλυκόζη και πρωτεΐνη. Φτάνοντας στην πλήρη ωρίμανσή του γίνεται ένας καρπός που αποδίδει μεγάλα ποσοστά ενέργειας δεδομένου του υψηλού περιεχομένου σε θερμίδες που περιέχει και της μεγάλης ποσότητας σακχάρων.

Επίσης είναι πλούσιος σε φυτικές ίνες και εμφανίζει αποτελεσματική διουρητική δράση επειδή έχει άφθονο ασβέστιο και κάλιο που βοηθούν στο να απελευθερωθούν τα πλεονάσματα των υγρών.

Είναι γνωστό επίσης εδώ και χρόνια ότι βοηθάει τη λειτουργία του ήπατος. Ο λωτός είναι μια ισχυρή πηγή θρεπτικών αντιοξειδωτικών στοιχείων, όπως είναι τα καροτινοειδή και οι πολυφαινόλες.

Οι προανθοκυανιδίνες που περιέχονται στον λωτό μπορούν να ελαττώσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών ασθενειών περιορίζοντας την αρτηριακή πίεση, τον κίνδυνο θρομβώσεων καθώς και το ποσοστό της κακής χοληστερόλης LDL και των τριγλυκεριδίων.

Η πρόσληψη του λωτού φαίνεται να έχει και μια σημαντική αντικαρκινική δράση, εκτός από μια σημαντική ικανότητα να μειώνει το ποσοστό της τοξικότητας του αλκοόλ στο αίμα.

Έχει διουρητικές και καθαρτικές ιδιότητες. Αντίθετα, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε σάκχαρα – απαγορεύεται σε εκείνους που πάσχουν από διαβήτη ή που υποφέρουν από παχυσαρκία.

Το χρυσοκόκκινο χρώμα του οφείλεται στα φλαβονοειδή που είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά, επίσης περιέχει πολυφαινόλες και κατεχίνες οι οποίες είναι γνωστές για την αντιφλεγμονώδη δράση τους.

Περιέχει βετουλινικό οξύ, μια ουσία που έχει αποδειχτεί ότι είναι ιδιαίτερα δραστική ενάντια σε αρκετές μορφές καρκίνου. Περιέχει β-καροτένιο και λυκοπένιο, ζεαξανθίνη και κρυπτοξανθίνη, ουσίες με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση ενάντια στις ελεύθερες ρίζες που είναι υπεύθυνες για την πρόωρη γήρανση αλλά και για την εμφάνιση μεγάλου αριθμού ασθενειών.

Σύμφωνα με συμπεράσματα έρευνας που διεξήγαγε η κλινική Μάγιο, η ζεαξανθίνη που περιέχει ο πολύτιμος καρπός, η οποία ανήκει στα καροτινοειδή, είναι ένας εξαιρετικός διατροφικός σύμμαχος στην πρόληψη και αντιμετώπιση της ωχράς κηλίδας, ιδιαίτερα σοβαρής πάθησης του ματιού.

Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C η οποία ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και δίνει λάμψη στο δέρμα. Περιέχει βιταμίνες της ομάδας Β (κυρίως θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, πυριδοξίνη (Β6) και φολικό οξύ) οι οποίες έχουν ευεργετικές ιδιότητες για το νευρικό μας σύστημα.

Είναι πλούσιος σε ιχνοστοιχεία όπως κάλιο, μαγνήσιο, χαλκό, χολίνη. Περιέχει φυτικές ίνες και έτσι είναι ιδιαίτερα ευεργετικός σε άτομα που υποφέρουν από δυσκοιλιότητα.

Χάρη στη μεγάλη περιεκτικότητα του σε φυσικά σάκχαρα, είναι μια πολύ καλή πηγή ενέργειας κατάλληλη για άτομα με αυξημένη φυσική δραστηριότητα (π.χ αθλητές ) Τα 100 γρ φρέσκου λωτού παρέχουν μόλις 70 θερμίδες, άρα είναι ιδανικός για άτομα που ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή.

Δεν πρέπει να καταναλωθεί αμέσως μετά τη συγκομιδή είναι απαραίτητο να περιμένουμε να ωριμάσει περισσότερο, να εξαλείψει το τυπική στυπτική γεύση που προκαλείται από την υψηλή περιεκτικότητα σε τανίνη. Στην πραγματικότητα, στο τέλος της διαδικασίας ωρίμανσης η τανίνη είναι μειωμένη, ενώ αυξάνονται τα σάκχαρα του, δίνοντας στον καρπό το χαρακτηριστικό

του άρωμα.

Τρόπος κατανάλωσης:

Για να ωριμάζουν οι λωτοί,τους τοποθετούμε μέσα σε μια κατσαρόλα σκεπασμένη ή μέσα σε πλαστική σακούλα ή και χάρτινη μεγάλη, μαζί με 2-3 μήλα. Κλείνουμε τη σακούλα αφήνοντας μια πολύ μικρή τρύπα για ήπιο αερισμό. Αφήνετε τα φρούτα στην κατάσταση αυτή για 3-5 ήμερες και στο τέλος θα έχετε γευστικότατους, ώριμους, μελένιους λωτούς στο τραπέζι σας.

Ένας άλλος τρόπος είναι να τους τοποθετήσουμε στην κατάψυξη. Μεγάλες προοπτικές από την καλλιέργειά του Μια νέα εναλλακτική λύση για την ενασχόληση με τον πρωτογενή τομέα αποτελεί η εγκατάσταση καλλιεργειών λωτού, ενός εξωτικού φρούτου, με μικρή εξάπλωση στην Ελλάδα, αλλά μεγάλη ζήτηση στις αγορές του εξωτερικού. Η καλλιέργεια του συγκεκριμένου οπωροφόρου δένδρου μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση του αγροτικού εισοδήματος, καθώς δίνεται η δυνατότητα για συμβολαιακή παραγωγή και το προϊόν κατευθύνεται κυρίως στην εξωτερική αγορά, χωρίς να στερείται της δυνατότητας να «ανοίξει» και η εσωτερική αγορά με τη χρησιμοποίηση νέων ποικιλιών με άριστα χαρακτηριστικά.

Μάλιστα ανήκει και στις προωθούμενες από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης εναλλακτικές καλλιέργειες. Προκειμένου όμως να γίνει σωστά η καλλιέργεια αυτή θα πρέπει να εξασφαλιστεί το αναγκαίο πιστοποιημένο φυτικό πολλαπλασιαστικό υλικό.

Σήμερα στην Ελλάδα καλλιεργούνται περίπου 700-1.000 στρέμματα ως συστηματικές καλλιέργειες με λωτό. Μπορεί οι οργανωμένες καλλιέργειες λωτού στην Ελλάδα να είναι πολύ λίγες, ωστόσο η όχι τόσο μεγάλη εξάπλωση του φρούτου αυτού στην Ελλάδα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι οι πρώτες καλλιέργειες λωτού στη χώρα μας προέρχονταν από φρούτα που ανήκαν στις στυφές ποικιλίες, εκείνες δηλαδή που τρώγονται μόνο όταν ωριμάζουν πολύ καλά, ενώ μετά την πλήρη ωρίμανση συντηρούνταν για πολύ λίγο χρονικό διάστημα.

Η εισαγωγή όμως στη χώρα μας από μεγάλες αλυσίδες πολυκαταστημάτων νέων ποικιλιών που έχουν γλυκιά γεύση, έκανε αποδεκτό τον λωτό από τους καταναλωτές, με τις εισαγωγές μάλιστα λωτών στη χώρα μας να εμφανίζουν αύξηση, παρά μάλιστα τις πολύ υψηλές τιμές λιανικής.

Έτσι, τα προβλήματα διάθεσης της παραγωγής που προκαλούσαν οι ποικιλίες στυφών καρπών που καλλιεργούνταν στη χώρα μας, μοιάζουν να δίνουν τη θέση τους σε μια νέα δυναμική ανάπτυξης αυτού του φρούτου που δημιουργούν οι νέες ποικιλίες.

Στις ευρωπαϊκές αγορές κυριαρχούσε μέχρι πρότινος η Ιταλία με 51.000 τόνους, αλλά η Ισπανία, κάνοντας δυναμική είσοδο στην αγορά λωτού τα τελευταία χρόνια, είναι η ανερχόμενη δύναμη, που τα τελευταία τρία χρόνια έφτασε να παράγει 70.000 τόνους, από τους οποίους εξάγει το 62%. Η καλλιέργεια του λωτού καταλαμβάνει σημαντική θέση σε χώρες της Απω Ανατολής, που παραδοσιακά χρησιμοποιούν τον λωτό σαν ένα καθημερινό φρούτο.

Η μεγάλη χώρα παραγωγής λωτού στην παγκόσμια αγορά είναι η Κίνα. Ακολουθούν Κορέα, Ιαπωνία και Βραζιλία, ενώ τα τελευταία χρόνια η καλλιέργεια αυτή έχει ικανοποιητική ανάπτυξη τόσο στο Ισραήλ, όσο και στη Νότιο Αφρική, την Αυστραλία, την Τουρκία και την Ινδία.

Η εμπορική καλλιέργεια του λωτού στην Ελλάδα έχει μεγάλες προοπτικές παρά την άποψη ορισμένων πως δύσκολα μπορεί να γίνει προϊόν ευρείας κατανάλωσης στη χώρα μας. Η Ελλάδα διαθέτει ιδανικές συνθήκες όσον αφορά το κλίμα και το έδαφος για την επιτυχή εμπορική καλλιέργεια του λωτού.

Ο λωτός κατάγεται από την Κίνα, στα δάση της οποίας έχει παρατηρηθεί η παρουσία άγριων ειδών του είδους. Από την Κίνα διαδόθηκε στην Ιαπωνία και την Κορέα. Στις χώρες αυτές, έχει μακρόχρονη παράδοση και καταναλώνεται σαν φρέσκος καρπός, σαν αποξηραμένος, αλλά και σαν μεταποιημένος.

Περισσότερα άρθρα για Βότανα πατήστε εδώ …

των Aλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος Στοιχεία από: medlabgr.blogspot.com www.ethnos.gr Πηγή: proionta-tis-fisis.com