Κατερίνη η Αικατερίνη; H ιστορία πίσω από το όνομα της πόλης μας

Γράφει η αναγνώστρια μας Bαρμάζη Aντωνία – Ιστορικός

Ο νομός Πιερίας είναι μια μικρή χώρα,  μια σύγχρονη κοιτίδα του πολιτισμού, της ιστορίας, της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής δομής και της πλούσιας λαογραφίας.  Η Πιερία ετυμολογικά προέρχεται από το επίθετο πιών , πίειρα που σημαίνει γόνιμος .Η προέλευση της λέξης δικαιολογείται πλήρως αν λάβουμε υπόψη ότι παρέπεμπε στην ευφορία των αγροκτημάτων και την καλλιέργεια τους. Πρωτεύουσα του Νομού Πιερίας είναι η Κατερίνη .

Μέχρι και σήμερα δεν έχουμε καταλήξει στην ακριβή ημερομηνία για τον χρόνο εμφάνισης της Κατερίνης ως κωμόπολης. Ωστόσο, για να ορίσουμε τον χρόνο στον όποιο εμφανίζεται θα επικαλεστούμε  ιστορικές πήγες. Για την ακρίβεια ο περιηγητής William Martin Leake καθώς και πρόσθετοι χάρτες συνομολογούν πως περίπου τον 13 ο αιώνα μαρτυρείται η παρουσία μιας πόλης που φέρει το όνομα  Άτηρα. Το ίδιο θα υποστηρίξει και ο καθηγητής Γεώργιος  Ράπτης  που ορθώς επισημαίνει ότι η πόλη Άτηρα  ως πολίχνη τείνει να γίνει η πιο αποδεκτή ονομασία, διότι  η λέξη τούτη γράφονταν με δασεία ,όποτε προφερόταν ως Χι, άρα  Χάτερα ,Κάτερα , Κατερίνη.

Η Κατερίνη ιδρύθηκε πιθανώς κατά την διάρκεια της Οθωμανικής επικυριαρχίας. Ο Felix Beaujour,, που την επισκέφτηκε περί τα τέλη του 18ου αιώνα,  τονίζει ότι η Κατερίνη ονομαζόταν Κατερί και έτσι  συμπεραίνει ότι είναι η αρχαία πόλη Άτερα ή Άτηρα. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και ο Πουκεβίλ, ο οποίος σε χάρτη σημειώνει τον τόπο ως Kateri Hatera. Ο Heuzey υπολόγισε τη θέση της αρχαίας Άτηρας κοντά στην Κονταριώτισσα, ενώ ο Kurz τοποθετεί το πόλισμα κάπου ανάμεσα στους σημερινούς οικισμούς του Κορινού και της Καλλιθέας. 

Οδοιπορικός πίνακας Peutinger, όπου φαίνεται ο “αρχαίος σταθμός Hatera”.

Μια άλλη εκδοχή θέλει την πόλη της Κατερίνης να συνδέεται  με την Αγία Αικατερίνη του Σινά και μάλιστα με κατοίκους που ήρθαν το 1650 στην Κατερίνη με υπόδειξη του επισκόπου  Αθανασίου  του Βερροιέως. Άλλη υπόθεση κάνει λόγο για το εκκλησάκι της Αγίας Αικατερίνης, το οποίο βρίσκεται ανατολικά της πόλης και όπου βρίσκεται σήμερα το παλαιό νεκροταφείο. Οι εικόνες στο ναό χρονολογούνται από το 1831 και δεν αποκλείεται να υπήρχε από πριν στην ίδια θέση κάποιος άλλος ναός.

Η δεύτερη εκδοχή αμφισβητείται έντονα από μια αλλά ιστορική πηγή, η όποια χρονολογείται πολύ πριν το 1600. Συγκεκριμένα ,το τουρκικό έγγραφο του Σουλτάνου προς το ιεροδικείο της Βέροιας αναφέρεται σε μια επιτακτική ανάγκη να επιστρατεύσουν νέους από την Κατερίνη με απώτερο σκοπό την απομάκρυνση ή και εξουδετέρωση πειρατών που βρίσκονταν στην θάλασσα του Θερμαϊκού.

Ο Επίσκοπος Παρθένιος Βαρδάκας κατά την περιγραφή επισκοπικής περιφέρειας του Κίτρους επί τουρκοκρατίας αναφέρει ότι έδρα του επισκόπου είναι  Αικατερίνη. Η πόλη αυτή έλαβε το όνομα αυτό ,λογά του  ιερού ναού  Αγίας Αικατερίνης , εκεί που βρίσκεται και το νεκροταφείο.

Η πόλη εμφανίζεται με τη λόγια ονομασία Αικατερίνη ή Αγία Αικατερίνη στη γλώσσα της γραφειοκρατίας και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Τελικά επικράτησε η ονομασία Κατερίνη. Αυτό το μαρτυρεί και η επιγραφή που φέρει Αστική Σχολή με το όνομα της Αικατερίνης.

Και κάπου εδώ υπάρχει ένα κενό. Η πόλη ονομάστηκε από Άτηρα Κατερίνη και μετέπειτα Αικατερίνη. Επομένως εύλογα θα μπορούσε να αναρωτηθεί  ποιος να ήταν ο λόγος να αλλάξει  ξανά το όνομα μιας πόλης που τιμητικά και μόνο αναφερόταν στην πολιούχο Αγία Αικατερίνη.  Άλλωστε είχε επιτευχτεί μια αδελφοποίηση με την Αγία Αικατερίνη του Σινά με σκοπό την πολιτιστική επικοινωνία. 

Όπως και να χει η Κατερίνη είναι μια πόλη με σπάνια ακατέργαστη φυσική ομορφιά ,με πλόυσια πολιτιστικά κάλλη και ατέρμονη ιστορία, που καταφέρει να προσελκύσει και να κερδίσει και τον πιο απαιτητικό επισκεπτή.

Bαρμάζη Aντωνία
Ιστορικός