Γράφει ο Τζιόλας Ιωάννης
Την παραμονή των Θεοφανείων, από νωρίς το πρωί, τα παιδιά στην παλαιά Λεπτοκαρυά, πήγαιναν στα σπίτια και τραγουδούσαν τα “κάλαντα των Φώτων” – (σήμερα περπατούν οι Σταυροί):
«Σήμερα τα φώτα και οι φωτισμοί, και χαρές μεγάλες και αγιασμοί,
κάτου στον Αϊ Γιάννη τον ποταμό, κάθετ’η κυρά μας η Παναγιά».
«Σπάργανα κρατάει και αγιασμοί, και τον Άγιο Γιάννη πιρικαλεί».
«Άγιε Γιάννη Πρόδρομε, κι βαπτιστή, βάπτισε κι μένα θεού παιδί,
ν’ανεβώ απάνω στους ουρανούς, να μαζέψου μόσχους και λιβανούς,
να μοσχομυρίσω την Παναγιά, να τσαλαπατήσω το σατανά».
«Για ρίξε μόσχους και λιβανούς, ν’αγιαστούν οι κάμποι και τα νερά,
ν’αγιαστεί κι’αφέντης με την κυρά».
Μετά τα κάλαντα, στα παιδιά, οι νοικοκυραίοι έδιναν ότι «καλούδια» είχαν στο σπίτι τους, όπως: «καρύδια, σύκα, σταφίδες, κυδώνια, μήλα, κάστανα, χαρούπια, κλπ».
Στη σημερινή Λεπτοκαρυά, την ημέρα των Θεοφανείων, μόλις τελειώσει «η τελετή του αγιασμού» στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, ο παπάς μαζί με τους πιστούς, «με πομπή» πηγαίνουν στην παραλία. Εκεί ο παπάς μπαίνει μέσα σε ένα καΐκι, το οποίο «ανοίγεται» στα βαθιά της θάλασσας και αφήνει το σταυρό μέσα στη θάλασσα, ψάλλοντας το «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου Σου Κύριε . . .» ώστε να αγιαστούν τα νερά. Τότε από τη ακτή, βουτάνε οι «βουτηχτάδες των Θεοφανίων» για να πιάσουν τον σταυρό. Όποιος πιάσει πρώτος τον σταυρό, θεωρείται ευλογημένος και καλότυχος.
Αφού φιλάει τον σταυρό και το χέρι του παπά, βάζει τον σταυρό σε έναν δίσκο και επισκέπτεται όλα τα σπίτια του χωριού, όπου οι νοικοκυραίοι πρώτα φιλάνε τον σταυρό για να αγιαστούν και αυτοί με τη σειρά τους, ενώ αργότερα ρίχνουν ένα νόμισμα μέσα στο δίσκο. Το έθιμο αυτό γίνεται για να «αγιαστούν τα νερά της θάλασσας», ώστε η χρονιά εκείνη να είναι καλότυχη. Η κατάδυση του σταυρού, κατά τη λαϊκή πίστη, δίνει στο νερό καθαρτικές και εξυγιαντικές ικανότητες. Να έχει πολλά ψάρια για τους ψαράδες, όπως επίσης τα νερά να είναι ήρεμα και καλοτάξιδα.
Πολλές πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του καθηγητή Γεωργίου Χατζή «Λεπτοκαρυά», καθώς και από το προσωπικό μου αρχείο.
ΤΖΙΟΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
Φιλόλογος – αρχαιολόγος
