Αποκλειστική Συνέντευξη: Από την συγγραφέας Θεοφανία Ζέττα Τσεντικίδου

Επιμέλεια: Θεοχάρης Μπικηρόπουλος Συγγραφέας -blogger“

4. Πιστεύετε ότι παίζει σημαντικό ρόλο η ευτυχία ή η δυστυχία στον κοινωνικό περίγυρο, στο περιβάλλον που ζούμε, για να δημιουργήσει κάποιος; Αρκετοί ισχυρίζονται ότι οι δύσκολες καταστάσεις, πόλεμος, φτώχεια, απογοήτευση, οδηγούν στη δημιουργία. Το ενστερνίζεστε εσείς ή δεν σας επηρεάζουν αυτές οι συνθήκες;  Οπωσδήποτε αυτή η “αυτοαπελευθέρωση”, που προανέφερα, επηρεάζεται από το περιβάλλον που ζούμε, από τις εκάστοτε κοινωνικές και πολιτικοοικονομικές-ιστορικές συνθήκες, που γίνονται αρωγοί στην πνευματική “γέννα”. Εξάλλου, ο άνθρωπος είναι “παιδί” του κοινωνικού πλέγματος κάθε εποχής. Η ευτυχία ή η δυστυχία γύρω μας τυλίγει και εμάς, μας αγκαλιάζει, λες και θέλει να τη γνωρίσουν και άλλοι… Πολλοί οδηγήθηκαν και οδηγούνται στη δημιουργία (συγγραφή, ζωγραφική, μουσική σύνθεση, στιχουργία, θέατρο, κινηματογράφο και κάθε άλλη τέχνη) λόγω ζοφερών καταστάσεων.

Τότε μάλλον “βουτάει” κάποιος μέσα του ευκολότερα ή αναγκαστικά.

Ζει κάτι πιο βαθιά και έντονα, στοχάζεται και προβληματίζεται, αξιολογεί τις μνήμες του και την πάλη του με αξίες, προκλήσεις, κανόνες και αρχές, αναλογίζεται τον αγώνα του για τον έρωτα, την οικογένεια, το επάγγελμα, το κοινό καλό, αναθεωρεί, απορρίπτει… προσπαθεί να βρει απαντήσεις και να στείλει μηνύματα αισιόδοξα, επιλέγοντας την ουσία και την πραγματική αξία ανθρώπων, αντικειμένων, καταστάσεων, γεγονότων, βλέποντας μέσα από το σκοτάδι το φως, όπως φαίνεται αναγκαία αυτή η διαδικασία και στον καιρό της τωρινής πανδημίας.

Και σε περιόδους ευτυχίας -ας μην αναλύσουμε τον όρο- είναι δυνατή η δημιουργία, γιατί είναι αναγεννητικό αίσθημα. Αυτά νιώθω και εγώ σε τέτοιες συγκυρίες.

Θα έλεγα συμπληρωματικά ότι πολλές φορές μπορώ με κάποιον τρόπο να αποστασιοποιηθώ από τις εκάστοτε συνθήκες, να νιώσω ένα φανταστικό φράγμα εμπρός μου και να δημιουργήσω.

Λαξεμένο παγκάκι” ονομάζεται η πρόσφατη συγγραφική δουλειά της κ. Θεοφανίας Ζέττα- Τσεντικίδου για την οποία η συγγραφή είναι “ζώσα πράξη, ρέουσα πνευματικά, καθοριζόμενη όχι μόνο από τις σκέψεις και τις προθέσεις του συγγραφέα, αλλά και από τις επικρατούσες συνθήκες κατά τον καιρό της δημιουργίας του”.
Ο λεξικολογικός της πλούτος εντυπωσίαζει τον αναγνώστη αλλά οι λέξεις για αυτήν ήταν και είναι “μαγικές”, ζωντανός και κάπως μυστηριώδης θησαυρός, που θέλω να εξερευνώ”…
Το “Λαξεμένο Παγκάκι” είναι ένα βιβλίο στο οποίο ξεδιπλώνονται όλες οι αρετές της και αξίζει να το διαβάσετε… Άλλωστε η συνέντευξη που ακολουθεί θα προκαλέσει τις ανάγκες σας να γνωρίσετε το έργο της Θεοφανίας…
 1. Το μυθιστόρημά σας “το λαξεμένο παγκάκι ” είναι παιδί “της καραντίνας”; Και τι είναι αυτό που σας ώθησε στη συγγραφή;  Αρχικά να επισημάνω ότι το βιβλίο έχει μια μυθιστορηματική πορεία με κάπως “ανορθόδοξη” δομή.

Μπορεί να χαρακτηριστεί ως διηγηματική τριλογία, αφού οι περιγραφόμενες περιπτώσεις-ιστορίες του θα μπορούσαν να είναι “αυτοτελή” διηγήματα. Περιλαμβάνει στοιχεία μυθοπλαστικά αλλά και συμβάντα πραγματικά και σύγχρονα, ” δεμένα” με μάλλον ασυνήθιστο, αν όχι πρωτότυπο τρόπο. Και έρχομαι στην ερώτησή σας, ναι, το βιβλίο μου “λαξεύτηκε” κατά τη διάρκεια της περυσινής καραντίνας.

Η έμπνευση, η ιδέα για τη γέννησή του ήταν προγενέστερη, “κοιμόταν” μέσα μου, βρισκόταν σε κατάσταση πνευματικής “κυοφορίας”, έως ότου άρχισε να “κρούει” την εγκεφαλική φωλιά, κάποιο, τέλος πάντων, νοητικό κατώφλι και ήλθε στο φως παίρνοντας “σάρκα και οστά”. Και εξελισσόμενο το έργο βήμα-βήμα έφθασε στην τελική μορφή του. Να σημειώσω ότι πάντα είχα τη διάθεση για συγγραφή και ότι αυτό δεν είναι το πρώτο μου πόνημα.

Η συγγραφή είναι ζώσα πράξη, ρέουσα πνευματικά, καθοριζόμενη όχι μόνο από τις σκέψεις και τις προθέσεις του συγγραφέα, αλλά και από τις επικρατούσες συνθήκες κατά τον καιρό της δημιουργίας του. Κάθε “ψηφίδα” του έργου χρειάζεται τον χρόνο της για να τοποθετηθεί σωστά, όσο και αν, αρχικά τουλάχιστον, είναι χειμαρρώδης ο λόγος και η πλοκή προμηνυματική.

Μπορεί η πορεία του έργου να ωθείται υποσυνείδητα από τους χαρακτήρες των πρωταγωνιστών, αλλά, φυσικά, είναι βασικά προ’ι’όν δυναμικό της φαντασίας, της λογικής, των βιωμάτων, ακόμη και των “αξιών” του δημιουργού, όπως αναφέρω σχετικά στα προλογικά του βιβλίου.

Οι καραντίνες, ελληνιστί υποχρεωτικές κοινωνικές απομονώσεις ή και “αυτόβουλες” λόγω φόβου αυτοαπομονώσεις, ναι μεν ήταν για την κοινωνία, την οικονομία, τον ανθρώπινο ψυχισμό, τον πολιτισμό αρνητικά πρωτόγνωρες και δυσβάστακτες, αλλά έδωσαν σε πολλές περιπτώσεις χρόνο και χώρο “αξιοποίησής” τους με τρόπο δημιουργικό αναστοχαστικό, μερικές φορές χρήσιμο για τον άνθρωπο. Για εμένα ήταν, όπως προείπα, χρόνος επώασης και ολοκλήρωσης του βιβλίου μου, το οποίο, τελικά, ήλθε και ως διέξοδος και θετική αντίδραση στην όλη “μαύρη” εικόνα που επικρατούσε. 

 2.  Ποια είναι η ιστορία που πραγματεύεστε; Ποιος ο σκοπός της ενασχόλησής σας με το θέμα, ποια μηνύματα θέλετε να αναδείξετε; 
 Το βιβλίο αποτελείται από τρία ευσύνοπτα μέρη, που συνδέονται μεταξύ τους με …αναδρομικό τρόπο. Η αφήγηση ξεκινά από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, κομβικό χρονικό σημείο, αλλά ανατρέχει αρκετά χρόνια πίσω και καταλήγει στο Πάσχα του 2021. Το κείμενο του οπισθόφυλλου είναι πολύ κατατοπιστικό ως προς το θέμα και τον σκοπό του.

Μέσα από τις ιστορίες τεσσάρων ζευγαριών με κοινό συνδετικό κρίκο το λαξεμένο παγκάκι -κεντρικό σκηνικό, όπου σκιαγραφούνται πολλά μηνύματα- αναδεικνύεται ο Αγώνας του Ανθρώπου στη Ζωή με εμφανείς τις κοινωνικές προεκτάσεις, ενώ αναδύονται και σύγχρονοι προβληματισμοί. Το βασικό μήνυμα είναι η μη παραίτηση, όσο δυσχερείς καταστάσεις και αν αντιμετωπίζουμε.

Μαχόμαστε για τα απλά, τα ανθρώπινα ή και τα βέλτιστα, τα κάλλιστα, τα κράτιστα, τα ύψιστα, τα μεγαλειώδη. Εξορύσσουμε το “υπεράνθρωπο” του ανθρώπου, όπως είναι και ο τίτλος του τρίτου μέρους. ” Όπλα” μας ο λόγος και η εμπειρία, ο πολιτισμός και η παιδεία, η πίστη και η εμβάθυνση στο “εγώ”, η καλή ανθρώπινη σχέση και η συμφιλίωση με τη φύση και επάνω από όλα η ΑΓΑΠΗ σε κάθε της έκφανση. Και αυτά με σκοπό απώτερο το άγγιγμα του φωτός, της αρμονίας, της τελείωσης της ανθρώπινης ύπαρξης. 

3. Τι σας εμπνέει, ώστε να γράψετε ένα βιβλίο;
 Όπως ανέφερα επί τροχάδην και προηγουμένως, η έμπνευση είναι κάτι σχεδόν αχαρακτήριστο ή αόριστο, εξ “ουρανού” ή εκ βάθους καρδίας ή απλώς ανάγκη του συγγραφέα ή όλα αυτά μαζί. Άρα, δύσκολο να αποδοθεί η πηγή της κάπου συγκεκριμένα και αποκλειστικά. Θα ξαναέλεγα, όμως, ότι είναι προ’ι’όν “λογισμού και ονείρου”, συνδυασμός φαντασίας και πραγματικότητας. Σαν να έχει ο δημιουργός μέσα του κάτι φυλακισμένο, αλλά ευτυχώς όχι ισόβια, και έρχεται η στιγμή που αυτό αυτοαπελευθερώνεται και κάποτε γίνεται μοίρασμα…

5. Αν και η πανδημία μας στέρησε τις ωραίες εκδηλώσεις, τις βιβλιοπαρουσιάσεις, ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες τον δημιουργό, είχαμε ένα θετικό: την αύξηση της αναγνωσιμότητας. Ο κόσμος διάβασε περισσότερο (τα επίσημα στατιστικά στην Ελλάδα δίνουν ένα ποσοστό της τάξης των 8% να διαβάζουν!) Γιατί πιστεύετε ότι δεν διαβάζουν οι Έλληνες; Και τι θα μπορούσε να κάνει η πολιτεία για τη φιλαναγνωσία; Βρίσκω ενθαρρυντικό το ότι μέσα στην πανδημία αυξήθηκε η αναγνωσιμότητα, έστω και λίγο.

Δεν με ξενίζει αυτό, το βλέπω σαν φυσικό, υγιές επακόλουθο της κατάστασης, θετική αντίδραση στο αρνητικό, στο νοσηρό, ακόμη και για αυτούς που αντιμετώπισαν ή αντιμετωπίζουν σοβαρή ασθένεια ή βιώνουν τον θάνατο δικών τους…όσο και αν ακούγεται υπερφίαλο.

Γνωρίζω περιπτώσεις που συμβαίνει. Είθε να μπορούν πολλοί να βρίσκουν διέξοδο στο διάβασμα, έστω και σαν τρόπο αψήφησης και πνευματικής κατανίκησης της ιδέας του “τέλους”.

Όσο για το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό των βιβλιόφιλων στην Ελλάδα, θα μπορούσαν να είναι πολλά τα αίτια.

Βρίσκονται πρώτον στην οικογένεια, στη σύνθεσή της, στην κοινωνικοοικονομική, μορφωτική, πολιτισμική της ταυτότητα, στη στάση ζωής των μελών και δη των γονέων – δώρο πολύτιμο αλλά και πλήρης ευθυνών η γονε’ι’κή ιδιότητα… Κατά δεύτερο λόγο συνδιαμορφωτής των πενιχρών ποσοστών αναγνωσιμότητας είναι η κοινότητα, ο τόπος κατοικίας και η κοινωνία με την ευρύτερη συλλογική της έννοια, δηλαδή το ισχύον αξιακό της σύστημα, όπου σχεδόν “θεοποιείται” το χρήμα και τα υλικά αγαθά (που αυτονόητα χρειάζονται για αξιοπρεπή ζωή) και υποβαθμίζονται τα ψυχοπνευματικά και τα ανθρώπινα δικαιώματα (απαραίτητα για το ευ ζην). Μεγάλη ευθύνη για το έλλειμμα φιλαναγνωσίας, βέβαια, φέρει το εκπαιδευτικό σύστημα, τα σχολεία και οι σχολές όλων των βαθμίδων και κάθε σχολική- τεχνολογική-πανεπιστημιακή μονάδα χωριστά, δίχως να υποτιμώ την προσωπική ευθύνη στην ακαδημα’ι’κή, ενήλικη ζωή.

Περισσότερο από όλους το θέμα αφορά στην πολιτεία, εφ’ όσον εκείνη χαράσσει την εκπαιδευτική πολιτική και την κατεύθυνση και ποιότητα του μεταλαμπαδευόμενου και παραγόμενου πολιτισμού στη χώρα και στον κόσμο, θα έλεγα.

Αναλυτικά προγράμματα και βιβλία, κυρίως ανθρωποκεντρικά, θα έπρεπε να “δείχνουν με το δάκτυλο” τον σωστό δρόμο της φιλαναγνωσίας, να ωθούν στην αγάπη για το διάβασμα.

Επίσης, εκτός από την κατάλληλη, επαναλαμβανόμενη επιμόρφωση, από την κοινωνική αναγνώριση και το επαρκές οικονονομικό κίνητρο όλων των “Δασκάλων”, επιβάλλεται η παροχή μέσων-εργαλείων ποικιλότροπης ενίσχυσης του έργου όλων των Λειτουργών Παιδείας και Πολιτισμού, ώστε να γίνονται πράγματι αγαθοποιοί “τεχνίτες” στην απόκτηση ικανών γνώσεων και δεξιοτήτων ζωής, στη “σμίλευση” ψυχών, στην “εμφύσηση” ιδανικών στους νέους και στις νέες. Ο Δάσκαλος έχει τη δύναμη, με γνώση, πίστη και αγάπη για το λειτούργημά του και για το παιδί, να κάνει “θαύματα”, όσο ουτοπικό και αν ακούγεται αυτό, ιδίως στην εποχή μας.

“Φωλιές”, “κυψέλες”, προγράμματα φιλαναγνωσίας υπάρχουν σε σχολεία, βιβλιοθήκες, πολιτιστικούς συλλόγους, αλλά επείγει η επέκτασή τους και η σθεναρή, αφειδώλευτη στήριξή τους από την πολιτεία.
Να προσθέσω πως δεν είναι άμοιρα ευθυνών τα τηλεοπτικά δρώμενα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έντυπης ενημέρωσης. Και για να μην “νίπτουν τας χείρας τους”, είναι ζητούμενο και δυνατό να συμβάλλουν στην αύξηση της αναγνωσιμότητας, ουσιαστικά στην εκστρατεία αγάπης για το βιβλίο.

Για Περισσότερα Πατήστε Εδω…